OBJAWY
Główne problemy osób z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej wynikają z niemożności odraczania reakcji oraz hamowania własnego zachowania.
O nadpobudliwości możemy mówić tylko wtedy, gdy występują 3 grupy objawów:
1. nadmierna ruchliwość 2. impulsywność 3. zaburzenia uwagi
Osoby te wykazują trudności:
ZABURZENIA UWAGI:
1. Dziecko nie jest w stanie skoncentrować się na szczegółach podczas zajęć szkolnych, pracy lub w czasie wykonywania innych czynności (gubi dane, omija je, praca jest chaotyczna).
2. Ma trudności z utrzymaniem uwagi na zadaniach i grach (szybko się ,,nudzi”).
3. Często wydaje się, że nie słucha tego co się do niego mówi (np. nawet w przypadku braku jakichkolwiek widocznych rozpraszających bodźców).
4. Nie jest w stanie wykonać następujących po sobie instrukcji, lub skończyć wykonywanej pracy lub innych obowiązków (np. zaczyna zadanie, ale szybko traci koncentrację i zmienia aktywność lub rozpoczyna kilka czynności jednocześnie i żadnej nie kończy).
5. Często ma trudności z zorganizowaniem sobie pracy lub innych zajęć (np. trudności w zarządzaniu kilkoma zadaniami; trudności w utrzymaniu rzeczy w porządku; bałagan, chaotyczna praca; słabe zarządzanie czasem, niedotrzymywanie terminów).
6. Często unika, nie lubi zadań , które wymagają dłuższego wysiłku umysłowego (np. nauka szkolna lub odrabianie prac domowych)
7. Często gubi rzeczy niezbędne do pracy lub innych zajęć (np.: przybory szkolne, ołówki, książki, narzędzia, portfel, klucze, dokumenty, okulary, telefony komórkowe).
8. Często łatwo rozprasza się pod wpływem zewnętrznych bodźców (u starszych nastolatków i dorosłych mogą występować niepowiązane myśli).
9. Często zapomina o różnych codziennych sprawach (np. robieniu porządków, robieniu zakupów; u starszych nastolatków i dorosłych zapominanie o oddzwonieniu, zapłaceniu rachunków, spotkaniu).
Nadruchliwość
1. Ma często nerwowe ruchy rąk lub stóp bądź nie jest w stanie usiedzieć w miejscu.
2. Wstaje z miejsca w sytuacjach wymagających spokojnego siedzenia (np.: opuszcza swoje miejsce w klasie, biurze lub innym miejscu pracy bądź w innych sytuacjach wymagających pozostawania na miejscu).
3. Chodzi po pomieszczeniu lub wspina się na meble w sytuacjach, gdy jest to zachowanie niewłaściwe (Uwaga: u młodzieży i dorosłych może być odczuwanie niepokoju).
4. Często ma trudności ze spokojnym bawieniem się lub odpoczywaniem.
5. Często jest w ruchu; „biega jak nakręcony” .
6. Często jest nadmiernie gadatliwy.
Impulsywność
1. Wyrywa się z odpowiedzią zanim pytanie zostanie do końca sformułowane (np.: kończy zdanie za innych, nie potrafi zaczekać na swoją kolej w rozmowie).
2. Często ma kłopoty z zaczekaniem na swoją kolej (np.: podczas oczekiwania w kolejce).
3. Często przerywa lub przeszkadza innym (np.: wtrąca się do rozmowy lub zabawy; rozpoczyna korzystanie z cudzych rzeczy bez pytania lub pozwolenia; nie ma umiaru w jedzeniu słodyczy, chipsów, gry na komputerze ).
Dziecko, widziane oczami dorosłego zazwyczaj wygląda jako niezorganizowane i notorycznie zapominające zarówno o rzeczach najistotniejszych dla jego rozwoju, jak i zdrowia psychicznego rodzica. Jego nadpobudliwy charakter pełen niepohamowanego impulsu do działania przyczynia się do tego, że dorosły jest w stanie z trudnością przewidzieć zachowanie własnego dziecka. Są to jednak dzieci ponadprzeciętnie bystre, spostrzegawcze i często bardzo inteligentne. Taka dawka połączona z powtarzającymi się pytaniami o naturę każdej drobnej rzeczy i mechanizmów rządzących światem staje się dla dorosłego przyczyną przeciążenia i frustracji. Rodzic zachodzi w głowę zastanawiając się dlaczego tak zdolne i kreatywne dziecko nie może żyć w większym porządku.
Cechy dzieci jako świetnych obserwatorów rzeczywistości czy dobrze znających się na sytuacjach społecznych są widoczne w codziennych sytuacjach przepełnionych nerwową atmosferą. Powodują one w dziecku odkładające się napięcie, które przyczynia się do ogólnego niepokoju psychoruchowego. Zdarza się, że dzieci są wyczulone na nastroje i myśli osób z ich otoczenia. Dlatego tak ważne jest dbanie o intencje z jakimi się mówi do dziecka. Gdy wyczuję ono jakiś podstęp, można być pewnym, że nici z planów jakie się miało. Zawsze należy mówić prawdę. Dostosować ją do wieku i etapu rozwojowego, ale nie próbować oszukiwać dziecka. Ono dostrzega bardzo dobrze zmianę nastroju, wyczuwa moment sytuacji i próbuje w naturalny sposób dla siebie rozładować ciężką atmosferę swoim kosztem. Takie zachowanie staje się niebezpieczne, gdy wchodzi w nawyk. Dziecko wtedy wchodzi w rolę kozła ofiarnego wielu sytuacji, które miały miejsce nie z jego winy. To prawda dzieci te odpowiednio ukierunkowani w życiu mogą stać się super bohaterem. Są poszukiwaczami wrażeń, w czym pomaga im wciąż niespożyta energia. Gdy pojawiają się w gronie ważnych dla siebie osób zawsze towarzyszy temu aktywność, ruchi nie można pozwolić sobie na nudę czy marazm. Dużo marzą i fantazjują dlatego bardzo często są kreatywni. To przyszli geniusze. Tak jak Thomas Edison, który wynalazł żarówkę, czy Mozart komponujący muzykę klasyczną.
Gdy rodzic słyszy jakąkolwiek pochwałę dotyczącą spostrzegawczości dziecka, czy innej jego mocnej strony; najczęściej pojawia się zdanie „…TAK, ALE… żeby on chciał się uczyć i być grzecznym chłopcem.” Dziecko uczy się niskiego poczucia własnej wartości, oraz przekonania, że na miłość, uwagę rodzica trzeba zasłużyć. A poprzeczka jest postawiona dla niego tak wysoko, że jedyne, czym może do niej dorównać to zachowaniami negatywnymi, tak zwanym odwróconym systemem wartości. Dzieci widzą korzyść wynikającą z zachowań nieprawidłowych. Wolą karę od obojętności, gdy wiedzą, że nie są w stanie zrealizować oczekiwań jakie są przed nimi stawiane. Wtedy utrwala się w nich poczucie tego, że nie są dobrymi ludźmi skoro ciągle są karani. Stale stwarzają problemy wychowawcze a i w klasie ich los jest przesądzony z każdą promocją na następny rok. Jednak te właśnie dzieci posiadają w sobie coś niezwykle interesującego! Pomimo tego, że sprawiają tyle trudu wychowawczego i denerwują innych swoimi wadami, to się je kocha. Dzieję się tak dlatego, że wynagradzają to (w dużej mierze nieświadomie) rodzicom, dorosłym, nauczycielom na inne sposoby. Są czasem aż skrajnie szczere i bezpośrednie w tym co myślą. Dorosły ma pewność, że dziecko ma dobre intencje, choć często po prostu rozmijają się one z efektem końcowym. Dużo w nich jest pozytywnych uczuć takich jak chęć miłości, przyjaźni. Są bardzo wrażliwe i skore do płaczu z powodów, których inni nie rozumieją.
Informacje umieszczone powyżej są fragmentami książki pt. Terapia ADHD. Trening sukcesu w pracy z dzieckiem z nadpobudliwym.